هیات کوهنوردی رفسنجان

معمولا کوهنوردانی که در فصول سرد و زمانی که برف و یخ ارتفاعات را پوشانده است ، به کوهستان رفته و از صخره‌های ناهموار صعود می‌کنند، با خطرات بسیاری مواجه می‌شوند.
اما یکی از مشکلات شایع میان کوهنوردان که به قول معروف گرما و سرما هم نمی‌شناسد ، سردرد است که اغلب موجب ناراحتی کوهنوردان و ایجاد محدودیت‌هایی برای آنها می‌شود .

در ارتفاعات هوا رقیق‌تر است و در نتیجه میزان اکسیژن هوایی که استنشاق می‌شود و به عبارتی ، اکسیژن موجود در خون به میزان قابل توجهی کمتر است . اگر سطح اکسیژن موجود در خون کاهش یابد ، میزان جریان خونی که وارد مغز می‌شود، افزایش می‌یابد .

با افزایش شدت جریان ورودی به مغز عروق خونی متورم می‌شوند و بافت مغز، پوسته نفوذپذیری که مغز را احاطه کرده است، تحت فشار قرار می‌دهد و این تغییرات موجب سردرد می‌شود .
اما ممکن است همه کوهنوردان یا افرادی که به ارتفاعات صعود می‌کنند ، با چنین تغییراتی مواجه نشوند چراکه در چنین شرایطی با کاهش میزان اکسیژن در هوایی که تنفس می‌شود ، شدت تنفس نیز در واکنش به این تغییرات تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند .
به این ترتیب میزان دی‌اکسید کربنی که از طریق بازدم از بدن خارج می‌شود ، افزایش پیدا می‌کند .

بدن کوهنوردان در واکنش به افزایش شدت تنفس ، جریان خون ورودی به مغز را کاهش می‌دهد. به این ترتیب می‌توان گفت میزان حساسیت یا به عبارتی آسیب‌پذیری افراد در برابر سردرد ناشی از صعود به ارتفاعات و شدت سر درد در افراد مختلف تا حد زیادی به افزایش یا کاهش شدت جریان ورودی به مغز بستگی دارد .

چنانچه شدت جریان خونی که وارد مغز می‌شود ، افزایش پیدا کند ، فرد دچار سردرد می‌شود و هر چه شدت این تغییرات بیشتر باشد ، شدت سردردی که فرد در نتیجه صعود به ارتفاعات با آن مواجه شده است، به مراتب بیشتر خواهد بود .

در ارتفاعات بیش از 3 هزار متر ( 10 هزار پا ) فرد با تغییرات ناآشنایی با عنوان تورم مغزی ناشی از صعود به ارتفاعات (HACE) مواجه می‌شود. بر اثر این تغییرات بخش‌های مختلف مغز، از آب اشباع می‌شود .

برخلاف سردرد ناشی از صعود به ارتفاعات که معمولا بیش از 90 درصد کوهنوردانی که به ارتفاعات بیش از 3000 متری صعود کرده اند ، باید با آن دست و پنجه نرم کنند، تورم مغزی بر اثر صعود به ارتفاع اختلال نادری است که تنها در صد کمی از کوهنوردان ، آن را تجربه کرده‌اند .

این اختلال معمولا با پیامدهایی مانند ایجاد اختلال در عملکرد مغز ، توهم و احساس گیجی همراه است و در شرایطی که کوهنورد پس از مواجه شدن با چنین شرایطی بلافاصله به ارتفاعات پایین تر انتقال داده نشود ، می‌تواند موجب مرگ شود.

انجمن پزشکی کوهستان ایران