هیات کوهنوردی رفسنجان

با افزایش شهرنشینی و کارخانجات، آلودگی هوا زیاد شده است تا جایی که طبیعت، به تنهایی نمی تواند هوای سالم را تامین کند.

آلودگی هوا عبارت است از مخلوط ذرات جامد و گازهای موجود در هوا که برای سلامت انسان، حیوان و گیاهان ضرر دارد.
 
اتومبیل ها، مواد شیمیایی ناشی از کارخانه ها، گرد و غبار، گرده های گیاهان می توانند موجب آلودگی هوا گردند.
 
برخی از آلودگی های هوا موجب مشکلات جهانی می شود، مثل نازک شدن لایه اوزون در جو زمین و گرم شدن زمین.
 
یکی از علل عمده آلودگی هوا در شهرها ناشی از گاز اوزون می باشد. هنگامی که اوزون، آلودگی هوا را موجب می شود، به نام دود می خوانند.
 
آلاینده ها
موادی که باعث آلودگی هوا می شود را آلاینده ها می خوانند.
 
به آلاینده هایی که در هوا پر می شوند و به طور مستقیم باعث آلودگی هوا می شوند، آلاینده های اولیه می گویند.

انواع آلاینده های اولیه عبارتند از: مونوکسیدکربن ناشی از اگزوز ماشین ها و دی اکسید سولفور ناشی از سوختن زغال سنگ.
 
اگر آلاینده های اولیه تحت واکنش های شیمیایی در هوا قرار بگیرند، آلودگی بیشتر می شود و به این نوع آلاینده ها، آلاینده های ثانویه می گویند. دود فتوشیمیایی نمونه ای از آلاینده های ثانویه می باشد.

تخریب ریه در اثر آلودگی هوا موجب بیماری های تنفسی و قلبی عروقی می گردد

اجزای سیستم تنفسی
هوا از طریق بینی وارد بدن می شود. بینی به عنوان یکی از مهم ترین تصفیه کننده های بدن می باشد.
موهای کوتاه و شرایط گرم و مرطوب بینی باعث می شود که آلاینده های بزرگ وارد بدن نشوند.
سپس هوا وارد نای می شود.
نای به دو قسمت تقسیم می شود، برونش راست و برونش چپ.
هر کدام از برونش ها (نایژه ها) به محفظه های کوچک تری تقسیم می شوند.
کوچکترین محفظه برونش را به نام برونشیول (نایژک) می خوانند.
هر نایژک محتوی میلیون ها کیسه های هوایی به نام آلوئول می باشد.
 
آلودگی هوا و سیستم تنفسی
ذرات جامد می توانند بر روی دیواره های نای، نایژه و نایژک ها بنشینند. بیشتر این ذرات توسط زائده های کوچک مومانند، از بینی خارج می شوند (زمانی که سرفه و یا عطسه می کنید، این ذرات را از بینی خود خارج می سازید).
ذرات بسیار کوچک ممکن است وارد آلوئل های ریه شوند و چندین هفته، ماه و یا سال در آنجا بمانند.
آلودگی هوا بر عملکرد ریه اثر می گذارد. تنفس دائمی آلودگی هوا بر عملکرد صافی اثر می گذارد و در نتیجه مقدار زیادی آلاینده وارد قسمت های پایین ریه می گردد.
ریه یک عضو مسئول جذب اکسیژن هوا و دفع دی اکسید کربن خون می باشد.
تخریب ریه در اثر آلودگی هوا موجب جلوگیری از این فرایند و بروز بیماری های تنفسی و قلبی عروقی می گردد.

گروه های در معرض خطر
بیماران قلبی
بیماران ریوی
افراد مسن
نوزادان و کودکان: بیشتر در معرض خطر می باشند، چراکه ریه های آنها در حال رشد می باشد.
زنان باردار
 
اثرات آلودگی هوا بر سلامت
اگر در معرض آلودگی هوا قرار داشته باشید، ممکن است بیماری هایی را بگیرید، از جمله: ذات الریه (پنومونی)، بیماری های قلبی-عروقی و تخریب و یا تضعیف سیستم عصبی.
گرچه آلودگی هوا بر پوست، چشم و یا دیگر سیستم های بدن اثر دارد، اما مهم ترین اثرات آن بر سیستم تنفسی می باشد.
 
اثرات حاد و مزمن آلودگی هوا بر سلامتی
1-اثرات حاد: این اثرات موقتی است و اگر در معرض آلاینده ها قرار نگیرید، قابل برگشت می باشد. برخی از این اثرات شامل: سوزش چشم، سردرد و حالت تهوع می باشد.
 
2-اثرات مزمن : برعکس اثرات حاد می باشد و غیرقابل برگشت می باشد. از اثرات مزمن آلودگی هوا می توان به: بیماری و سرطان ریه اشاره نمود.
 
آلودگی هوای داخل خانه
آلودگی هوا منحصر به خارج خانه نیست، بلکه ممکن است هوای داخل خانه نیز آلوده شود و سلامتی را به خطر بیاندازد.
آلودگی هوای داخل خانه موجب: سردرد، خستگی، سرگیجه، تهوع و سوزش گلو می شود.
عوارض جدی تر عبارتند از: سرطان و تشدید بیماری های مزمن تنفسی مانند آسم.

دود سیگار نیز یکی از انواع آلوده کننده های هوای خانه می باشد که باعث سوزش چشم، بینی و گلو می شود و سرطان‌زا می باشد

اثرات مضر هر یک از اجزای هوای آلوده
هر یک از اجزای آلودگی هوا باعث بروز یک سری مشکلات سلامتی در ما می شوند که آنها را برایتان می گوییم:
1- مونوکسید کربن:
سردرد
کاهش هوشیاری
حمله قلبی
بیماری های قلبی عروقی
ناتوانی در رشد جنین
در نهایت مرگ
 
2-دی اکسید سولفور:
سوزش چشم
خس خس سینه
تنگی و سفتی قفسه سینه
تنگی نفس
تخریب ریه
اختلالات بینایی
 
3-دی اکسید نیتروژن:
عفونت دستگاه تنفسی
تحریک ریه
سرفه
درد قفسه سینه
مشکل تنفس
 
4-اوزون:
سوزش چشم و گلو
سرفه
مشکلات راه تنفسی
-آسم
تخریب ریه
 
5- سرب:
کم خونی
افزایش فشار خون
تخریب کلیه و مغز
اختلالات عصبی
سرطان
کاهش ضریب هوشی

انجمن پزشکی کوهستان ایران