گرفتگی عضله (Muscle cramp) در واقع انقباض شدید و غیرارادی یک عضله است. این گرفتگی همراه با درد شدیدی است که در محل عضله احساس میشود. انقباض دردناک عضله ممکن است چند ثانیه طول کشیده و مرتفع شود و یا ممکن است حتی ۱۵ دقیقه هم طول بکشد. این انقباض در بسیاری اوقات در زیر پوست قابل مشاهده است. گرفتگی در هر عضلهای بخصوص عضلاتی که در طول مسیرشان از روی دو مفصل عبور میکنند میتواند اتفاق بیفتد. میتواند در قسمتی از یک عضله، در همه عضله یا در دسته‌ای از عضلات ایجاد شود. بیشترین محل‌های گرفتگی یا اسپاسم عضله در عضلات پشت ساق، عضلات پشت ران و عضلات جلوی ران است.
نوجوانان، افراد با با سن بالاتر از ۶۵ سال، افراد بیمار، چاق، کسانی که فعالیت بدنی شدیدی داشته‌اند و کسانی که از بعضی داروهای خاص استفاده میکنند بیشتر در معرض گرفتگی عضله هستند.
کسانی که ورزش‌های استقامتی انجام می‌دهند مثلاٌ دو ماراتن بیشتر دچار این وضعیت میشوند.
گرفتگی عضله در ورزشکارانی که در فصل ورزش خود نیستند و بنابراین بدنشان آماده نیست و زودتر خسته میشود بیشتر دیده میشود. در انتهای یک فعالیت بدنی و ورزشی شدید و یا حتی بعد از ۶-۴ ساعت ممکن است اسپاسم ایجاد شود.
کسانی که عضلات بدنشان تحمل فشار شدیدی را که به آن می‌آید ندارد دچار گرفتگی عضله میشوند.
علت
علت عمده گرفتگی و اسپاسم عضله خستگی آن است. وقتی کاری که از یک عضله کشیده میشود بیش از توانایی آن باشد بر اثر فعال شدن رفلکس‌های غیرارادی که از نخاع سرچشمه میگیرند عضله بی‌اختیار منقبض میشود. اگر نرمش‌های کششی را قبل از شروع ورزش به اندازه کافی انجام نداده باشیم احتمال گرفتگی عضله در حین یا بعد از انجام ورزش بیشتر میشود.
ورزش در هوای بسیار گرم، تعریق فراوان و در نتیجه از دست دادن املاح بدن هم می‌توانند زمینه‌ساز گرفتگی عضله باشند. اسپاسم و گرفتگی عضله گرچه اکثراً خودبخود خوب میشوند ولی اگر شدید باشند یا بطور مکرر ایجاد شوند ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری باشند. پس هر گاه اسپاسم، شدید شد یا بطور مکرر اتفاق افتاد باید حتماٌ به پزشک مراجعه کنید.
درمان
فعالیت بدنی که موجب اسپاسم شده را قطع کرده و اندام را در وضعیتی قرار دهید که عضله کشیده شود و این وضعیت را آنقدر نگه دارید تا انقباض عضله رفع شود. سرمای موضعی برای رفع درد کمک‌کننده است.
پیشگیری
بهترین روش پیشگیری از گرفتگی و اسپاسم عضله اینست که نرمش‌های کششی را قبل و بعد از ورزش بیشتر و بهتر انجام دهیم. برای پیشگیری از اسپاسم هر عضله باید نرمش‌های کششی آن عضله را یاد گرفته و انجام دهیم. ابتدا مدتی در جا راه میرویم تا بدنمان گرم شود و سپس نرمش‌ها را انجام می‌دهیم. روش کشش سه دسته عضلاتی که بیشتر دچار اسپاسم میشوند در اینجا توضیح داده میشود. این نرمش‌های کششی را باید قبل از شروع ورزش انجام دهیم.
کشش عضلات پشت ساق:
به طرف یک دیوار بایستید. پاهایتان را کمی عقب برده و کف هر دو دستتان را به دیوار بزنید. زانوی راست را به آرامی خم کنید تا تنه شما پایین بیاید. در همین حال سعی کنید کف پای چپ را روی زمین نگه داشته و زانوی چپ را در حالت مستقیم حفظ کنید. این حالت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. در حین انجام این نرمش احساس میکنید عضلات پشت ساق شما کشیده میشود. دقت کنید که در تمام مدتی که این نرمش را انجام می‌دهید باید کف هر دو پایتان کاملاٌ روی سطح زمین باشد. این کار ار برای طرف مقابل هم انجام دهید.
کشش عضلات پشت ران:
روی زمین بنشینید و هر دو پایتان را کاملاٌ به جلو کشیده و جفت کنید. زانوهایتان باید کاملاٌ صاف و کشیده باشند. کف هر دو دستتان را در دو طرف روی زمین قرار داده و به آرامی آنها را به طرف مچ پایتان ببرید. با این کار تنه شما به جلو خم میشود. در حین انجام این نرمش احساس کشیدگی در عضلات پشت ران میکنید. این حالت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید.
کشش عضله چهارسر ران:
در پشت یک صندلی قرار گرفته و با هر دو دست پشتی صندلی را بگیرید تا تعادل شما برقرار شود. سپس زانوی راست را خم کنید تا پاشنه شما به باسن برسد. با دست راست مچ پا را گرفته و آن را بالاتر بکشید. این حالت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید. در حین انجام این نرمش پاهایتان را نزدیک به هم نگه دارید. در حین انجام نرمش مستقیم بایستید و کمرتان را خم نکنید. این کار ار برای طرف مقابل هم انجام دهید.
دقت کنید که در حین انجام این نرمش‌ها نباید آنقدر کشش بدهید که درد ایجاد شود.
باشگاه کوهنوردان ایران
