در دسترس بودن کوه : کوه ها به دلیل
جاذبه های گوناگون، انسان های بسیاری را به سوی خود می کشانند. هر قدر که کوه به یک مرکز پر جمعیت نزدیک تر باشد، شمار کسانی که به آن جا می روند بیشتر و در نتیجه قدر مطلق حادثه ها بیشتر خواهد بود. نمونه های بارز این گونه کوه ها صفه در جنوب اصفهان و توچال در شمال تهران است که از پر تلفات ترین کوههای ایران بوده اند.
عادی شدن صعود: کسان بسیاری هستند که عادت دارند هر پنج شنبه یا هر جمع از یک مسیر مشخص بالا بروند در شکل افراطی این رفتار شبیه اعتیاد می شود در آن فرد نمی تواند در برابر حادثه یک ماده ایستادگی کند. زنده یادان مجید بنی هاشمی و جلال فروزان که حادثه هایی جداگانه (در 1378 و 1381) در دماوند جان باختند قربانی عادت به صعود یک روزه دماوند در روزهای جمعه شدند اینگونه کوه نوردان حاضر نیستند حتی در شرایط هوای خراب برنامه صعود خود را بهم بزنند.
تعطیلات : خیلی ها برنامه های کوه نوردی چند روزه خود را به گونه ای تنظیم می کنند که بتوانند از تعطیلی ها یا مرخصی خود در یک تاریخ معین استفاده کنند در این حالت حتی اگر سازمان هواشناسی پیش بینی کرده باشد که هوا خراب خواهد شد معمولا آنها برنامه خود را تغییر نمی دهند.
بدترین حادثه کوه نوردی ایران با 11 کشته در برنامه دره ی ادرسن در یک روز جمعه (21/5/84) رخ داد.
این برنامه در شرایطی برگزار شد که وقتی تیم در روز پنج شنبه وارد دره شد پیش بینی سازمان هواشناسی و هشدارهای ستاد حوادث غیر مترقبه حاکی از احتمال جاری شدن سیل های مرگبار بود. زنده یادان مهدی عزیزی و علیرضا سلیمانی هم در دی ماه 85 با وجود آن که پیش بینی هوا را داشتند اما زمان بندی خود را تغییر ندادند و در نتیجه روی گرده ی آلمان ها (علم کوه ) به هوای بد خوردند و جان باختند، به همین ترتیب زنده یاد مهران برنجی در شرایطی که او و همراهانش پیش بینی بارش برف را داشتند در بهمن 1387 به علم کوه رفته پیش از رسیدن به پناهگاه سر چال گرفتار بهمن شدند.
هزینه ها : به نظر می رسد که گاه فکر اینکه برای برنامه ای هزینه سنگین مالی و خانوادگی ـ اجتماعی شده و امکان تکرار آن بسیار کم است کوه نورد برخود فرض می داند که به هر قیمت ممکن به سوی قله برود. زنده یاد محمد اوراز با وجودی هوای خراب در ارتفاع نزدیک به 8000 متر همچنان راه قله گاشربروم یک را پیش گرفت و سرانجام سقوط کرد (26/5/82) به احتمال زیاد در اثر ریزش یک بهمن) همچنین زنده یاد سامان نعمتی در مسیر چادرگاه آخر به قله نانگاپاربات با وجود اصرار سرپرست و مسئول فنی برنامه حاضر نشد که همراه کسی یا به تنهایی به پایین برگردد.
تجهیزات کوهستان : ساختن پناهگاه ، نصب طناب ثابت ، میخ ، پیچ ، نصب میله های راهنمای پی در پی و کارهایی مانند این برخلاف آنچه که معمولا تصور می شود، ممکن است حادثه ها را بیشتر کند چرا که این توهم را دامن می زند که کوه عمومی و شناخته شده کوه بی خطر است بیشترین حادثه ها و مرگ و میرهای کوه نوردی ایران در مسیرهای مجهز روی داده است که نمونه شاخص آن مسیرهای توچال در شمال تهران است. یک نمونه اخیر مرگ زنده یاد بهنام کرمی در مسیر پناهگاه قله توچال به ایستگاه هفتم تله کابین (در بهمن ماه 87) بود که به احتمال زیاد علت مرگ او برخورد به میله های راهنمای این مسیر در شرایط باد شدید بوده است. در واقع می توان گفت که مشکل حادثه در کوهستان بیشتر باید از راههای نرم افزاری حل شود. تا با وسایل سخت افزاری یعنی با آموزش ، مراقبت در مسیرهای همگانی ، دادن هشدار ، تربیت امدادگران و جستجوگران کارآزموده ، تشویق و اجبار و پوشش های بیمه ای مناسب و ... می توان حادثه را کم کرد یا در صورت بروز آن قضیه را به خوبی مدیریت کرد.
کوه پیمایی، ورزش با فعالیت بسیار کم خطری است که از حیث رویارویی با عوامل حادثه ساز قابل قیاس با کوه نوردی نیست. بحث های نظری در این زمینه که می توان از خطرهای کوهستان دوری جست فقط تا آنجا صدق می کند که شخص نخواهد از مرزهای متعارف این فعالیت گذر کند به بیان دیگر یک کوه نورد نمی تواند بدون حدی از خطرپذیری کاری جدی در این عرصه انجام دهد. پذیرش این نکته و تسلط بر آن می تواند به پیش بینی پاره ای امور لازم (مانند بیمه حوادث و عمر، تعیین تکلیف با خانواده و محیط کار) کمک کند. از سوی دیگر به نظر می رسد که اطرافیان فرد کوه نورد به انتخاب آگاهانه و علاقه شخصی او احترام بگذارند و کلیت او را با در نظر داشتن خطری که تهدیدش می کند، بپذیرند.
انجمن پزشکی کوهستان ایران
