کمیته پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی
بیماری ارتفاع چیست؟
بیماری‌های ارتفاع عمدتا به سه دسته تقسیم می‌شوند. نخست بیماری حاد ارتفاع (A.M.S) که سردرد و تهوع علائم آن هستند و معمولا در ارتقاع 3000 متری و بالاتر نمایان می‌شوند. دو بیماری دیگر که شامل ادم مغزی (H.A.C.E) و ریوی (H.A.P.E) میباشد خطر جدی برای حیات فرد محسوب شده و حاصل تجمع آب در ریه‌ها یا مغز می‌باشند. اگر قصد پیمایش یا مسافرت به ارتفاعات بالا دارید کمیته پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی برخی راهنمایی‌های کلیدی به شما ارائه می‌کند.
آیا هیدراته بودن (مصرف آب) از بیماری ارتفاع پیشگیری می‌کند؟
در حال حاضر اطلاعات و اسناد کمی در خصوص اینکه مصرف آب از بیماری ارتفاع پیشگیری می‌کند وجود دارد. اما در هر حال این دیدگاه که علائم کم آبی در کوهستان (سردرد و تهوع) همان علائم بیماری ارتفاع می‌باشند نیز صحیح نیست. به هر روی مصرف بیش از حد مایعات موجب کاهش سطح سدیم (hyponatermia) و در نهایت اختلال در فعالیتهای مغز خواهد شد.
آیا تناسب اندام از بیماری ارتفاع پیشگیری می‌کند؟
هر چند این موضوع که برای کوهنوردی و رفتن به ارتفاعات تناسب اندام داشته باشیم ایده بسیار خوبی است اما دلایلی برای پذیرش این مطلب که تناسب اندام از شما در قبال بیماری‌های ارتفاع محافظت می‌کند وجود ندارد. در حقیقت افرادی که دارای بدن‌های تراشیده‌تری هستند (مانند دوندگان ماراتن) به دلیل آنکه بیشتر از افراد معمولی خود را به چالش می‌کشند بیشتر مستعد و آماده پذیرش بیماری‌های ارتفاع هستند. فعالیت شدید یکی از عوامل افزایش ریسک این بیماری‌ها هستند.
آیا نوشیدن الکل در ارتفاعات مساله ساز است؟
الکل می‌تواند باعث کاهش تنفس شما شود، از آنجا که افزایش تنفس یکی از عوامل سازگاری با ارتفاع و هم هوایی است، و از آنجایی که الکل موجب از دست رفتن آب بدن و کاهش سطح مایعات میشود می‌تواند علائمی همچون علائم بیماری ارتفاع بروز دهد.
آیا هنگام رفتن به ارتفاعات باید diamox مصرف کنیم؟
اصولا فرایند صعود باید به نحوی باشد که بدن انسان بصورت طبیعی اقدام به هم هوایی کند. البته برای افرادی که به ارتفاعاتی مانند لهاسای تبت پرواز و مسافرت میکنند و یا افرادی که ناچار به عملیات امداد و نجات در ارتفاعات می‌شوند و دچار افزایش ارتفاع ناگهانی می‌شوند و با تجویز پزشک استفاده از استازولامید امکانپذیر است.
آیا اسهال قسمتی از بیماری ارتفاع محسوب میشود؟
خیر، متاسفانه بسیاری از ارتفاعات دنیا در کشورهای در حال توسعه واقع شده‌اند که به علت فقدان امکانات بهداشتی ریسک ابتلا به اسهال در آنها بالاست. بنابراین توجه به بهداشت آب، بهداشت غذا، مصرف غذاهای کاملا پخته شده و استفاده از صابون بسیار حائز اهمیت است.
عوامل زمینه ساز و ایجاد خطر بیماری‌های ارتفاع کدامند؟
صعود سریع و افزایش ناگهانی ارتفاع همچنین فعالیت شدید و بیش از حد قطعا ار عوامل زمینه ساز می‌باشند. نوشیدن الکل، مصرف قرص خواب، وضعیت خاص بدنی مانند برخی بیماری‌های ریوی و دستگاه تنفسی همگی می‌توانند زمینه ساز ایجاد این بیماری‌ها باشند.
اغلب در ارتفاعات با حالت خفگی از خواب بیدار می‌شوید، چه باید کرد؟
این موضوع عمدتا مربوط به پدیده تنفس دوره‌ای میباشد (قطع تنفس به مدت 10 ثانیه و تنفس‌های مکرر و عمیق پس از آن) میباشد که مشکل حادی محسوب نمی‌شود. تحقیقات نشنگر این موضوع بوده‌اند که مصرف استازولامید به میزان 125 میلی‌گرم قبل از شام ممکن است موجب کاهش احتمال این حالت شود.
چرا در شرایط برابر (مانند سن و پیش زمینه) افراد واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند؟
به دلیل آنکه برخی افراد زمینه مستعدتری برای ابتلا به این بیماری‌ها دارند، اصولا ژنتیک ممکن است نقش مهمی در این زمینه ایفا کند.
محدوده امن ارتفاع چه میزان است؟
اصولأ پیشنهاد میشود بعد از ارتفاع 2700 متری هر روز به اندازه 400 متر بیش از ارتفاعی که شب قبل را در آن سپری کردید ارتفاع نگیرید. صعود به بالا و سپس بازگشت و خواب در ارتفاع کمتر می‌تواند در هم هوایی موثر باشد به شرط آنکه بیش از حد توان به خود فشار نیاورید. بعلاوه نکته بسیار مهم گوش دادن به ندای بدن در حال صعود و وارد نکردن فشار بیش از حد به آن است.
ترجمه: پویا سلیمانی
انجمن پزشکی کوهستان ایران
