۱.مسمویت گوارشی
۲.مسمویت تماسی
۳.مسمومیت تزریفی
۴مسمویت تنفسی
۱. مسمومیت گوارشی
وقتي ماده سمي از راه دهان وارد بدن مي شود با توجه به قدرت و نوع سم مصرف شده ، بعد از مدتي شروع به ايجاد علائم و نشانه هايي در شخص مي كند كه اين علائم با توجه به نوع سم ، نسبت سم مصرفي به جثه شخص و طول مدتي كه سم خورده شده متغير است. در محيط ما مواد بسياري وجود دارند كه مي توانند موجب مسموميت از راه گوارشي گردند ، اين مواد به پنج دسته قابل تقسيم مي باشند و عبارتند از :
الف) مسموميت غذائي
ب) مواد شيميايي سوزاننده
ج) داروها
د) مواد نفتي
ه ) گياهان سمي
در هنگام مسموميت با هر كدام از مواد ، علائم خاص آن ظاهر مي شود كه ما مي توانيم تا حدودي نوع سم رااز روي علائم تشخيص دهيم. لازم به ذكر است كه بيشترين موارد مسموميت گوارشي بوسيله داروهاي موجود در خانه و نيز مواد نفتي ايجاد مي شود ، به همين علت بايد در مورد نگهداري مواد مذكور دقت عمل بيشتري بعمل آورد.
كمكهاي اوليه :
اصول كلي اين اقدامات بر اساس بازكردن راههاي هوايي و برقرارنمودن تنفس ، گردش خون و رقيق كردن سم بدون تلف كردن وقت و رساندن مريض به مركز پزشكي مجهز مي باشد. البته چگونگي انجام اين موارد در حالتهاي مختلف فرق مي كند . بعنوان مثال كمكهاي اوليه براي شخصي كه هوشيار است و با ما همكاري لازم را دارد با فرد غير هوشيار فرق مي كند و ما نمي توانيم همان اقدامي را كه براي فرد هوشيار انجام مي دهيم براي فرد غير هوشيار نيز انجام دهيم . براي اختصار مطلب در اينجا فقط طريقه برخورد با مسموم هوشيار را ذكر مي كنيم :
1- از باز بودن مجاري تنفسي ، برقراري تنفس و ضربان قلب اطمينان حاصل كنيد
2- بوسيله واداركردن مسموم به خوردن مقداري آب يا شير سم را رقيق كنيد .
3- مريض را وادار به استفراغ كنيد . البته توجه داشته باشيد كه اين كار را در مواقع مسموميت با نفت و مواد اسيدي و قليايي انجام ندهيد .
4- وضعيت بيمار بايد بگونه اي باشد كه از برگشت مواد استفراغ شده به داخل ريه ها جلوگيري كند .
۲.مسمومیت تماسی:
سمهاي جذب شونده از طريق پوست معمولاً موجب تحريك يا آسيب محل جذب مي شوند . هرچند دربعضي موارد ممكن است سم با آسيب كم يا بدون آسيب جذب پوست شود اما چنين مواردي نادراست .
براي تعيين نوع سم مي توان از خود مسموم كمك گرفت و يا وسايل موجود در اطراف مسموم را جهت يافتن نوع سم بررسي كرد .
در برخورد با چنين مسمومي، فرد رااز منشاء سم دور كرده و محل با استفاده ازآب شستشو داده شود سپس لباس هاي الوده فرد مصدوم را درآورده و پس از شستشوي دوباره مسموم به مركز درماني منتقل گردد .
۳.مسمومیت تزریقی
شايع ترين و بيشترين نوع مسموميت تزريقي، گزيدگي توسط حشرات و خزندگان مي باشد . كه موجب مسموميتهاي خفيف و شديد در افراد مي شوند . بخصوص در كشور ما كه با وضع جغرافيايي خاص خود و اختلاف جوي داراي جانوران سمي فراوان و گوناگوني است كه شناسائي آنها براي پيشگيري و درمان ضروري است . انواع حيوانات مثل عنكبوتها - مارها – كرمها و حشرات مختلف مي توانند موجب ترشح سم شوند كه در بسياري موارد چندان خطرناك نيستند . با وجود اين در بعضي موارد ممكن است موجب عوارض خاصي شوند .
به دنبال گزش حيواناتي مثل زنبور ، عنكبوت، عقرب ، مار يا برخي از موجودات دريايي بسيار خطرناك و كشنده مي باشد. علت مرگ ممكن است اثرات مستقيم ماده سمي بر روي بدن يا بروز حساسيتي شديد (آنافيلاكسي) باشد.
در برخي نيز علت مسموميت مي تواند ورود دارو يا سموم مختلف به بدن توسط اجسام از جمله سر سوزن باشد . ( مثل تزريق داروي اشتباه مقادير بيش از حد و غير مجاز دارو ، تزريق زياد دارو هاي مخدر و غيره ) مسموميت تزريقي به علت ورود سم به داخل بافت هاي بدن يا خون ، از خطرناك ترين انواع مسموميت است و در بعضي مواد به سرعت باعث مرگ فرد مي باشد .
يك امدادگر در برخورد با فردي كه مورد گزش حشره يا خزنده اي قرار گرفته است ابتدا بايد برآوردي از وضعيت و علائم ايجاد شده در شخص مسموم نموده و ميزان شدت و حدت آنرا حدس بزند تا بتواند اقداماتي را كه براي مسموم لازم است انجام دهد .
راهنماي كلي جهت اجتناب از بندپايان سمي
1- با عادات و صفات بندپايان سمي آشنا شويد .
2- مزاحم حشرات يا آشيانه آنها نشويد .
3- هنگام اطراق در صحرا , لباسهاي مناسب و بسته بپوشيد .
4- لباس هاي رنگي و روشن , حشرات را جلب مي كنند .
5- از مصرف خوش بو كننده ها نظير ادكلون , اَفترشيو و اسپري مو اجتناب نماييد .
6- وقتي در صحرا هستيد , از مواد دور كننده حشرات استفاده كنيد .
7- تا شناسايي كاملي از حشره پيدا نكرديد , هرگز آنرا لمس نكنيد .
