هیات کوهنوردی رفسنجان

گرمازدگی وقتی رخ می‌دهد که مرکز تنظیم حرارت بدن دیگر نتواند پاسخگو باشد. اما تا سر رفتن ظرفیت مکانیسم‌ های خنک‌کننده درونی، بدن تدابیر زیادی برای مقابله با گرما دارد. راهکار شما برای خنک نگه داشتن بدن چیست؟

با بالا رفتن دما چه اتفاقی در بدن انسان می‌افتد؟ از آنجا که ارگان‌های بدن با فرآیند‌های شیمیایی پیچیده‌شان در ۳۷ درجه سانتی‌گراد به بهترین شکل عمل می‌کنند، بدن تمام تلاش‌خود را برای نگه‌ داشتن دما بین ۳۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد می‌کند.

برای تنظیم این دما بدن به گیرنده‌هایی مجهز است که روی پوست و در درون بدن (گیرنده‌های هیپوتالاموس که درجه حرارت خون را هنگام عبور از مغز تحت نظر دارند) دما را اندازه‌گیری می‌کنند.
نتایج این سنجش در مغز با دمای مجاز مقایسه می‌شوند. درجه حرارت بدن در مرکز تنظیم درجه حرارت (بخشی از دستگاه عصبی خودمختار) در هیپوتالاموس کنترل می‌شود. در صورت ثبت دمای بیش از اندازه، تدابیر تنظیم گرمای بدن به منظور پایین آوردن دما به کار می‌افتند. 

افزایش گردش خون پوست و تعرق:

بخشی از دستگاه عصبی خودمختار که مأمور تنظیم دماست، گردش خون پوست را افزایش می‌دهد. برای این منظور رگ‌ها گشادتر می‌شوند. به این ترتیب خروج حرارت و دفع آن به محیط افزایش می‌یابد. این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند که دمای پیرامونی، زیر دمای بدن باشد. اما افزایش گردش خون در پوست به قیمت کاهش گردش خون در عضوهای دیگر بدن است.

مثلا در اثر بالا رفتن دمای بدن، گردش خون در روده کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به اسهال شود. به دلیل پایین رفتن گردش خون در ماهیچه‌های اسکلتی، راندمان بدن هم کاهش می‌یابد و ما زودتر احساس خستگی می‌کنیم.

اگر این تدبیر مغز، یعنی تقسیم و تنظیم گردش خون به عنوان ابزاری برای خنک کردن بدن کافی نباشد، مکانیسم مؤثر دیگری فعال می‌شود که هدفش جلوگیری از گرمازدگی است:

عرق کردن: به هنگام تبخیر عرق بدن گرما از دست می‌دهد و خنک می‌شود. اما حتی این سیستم هم یک جایی به مرز کارایی‌اش می‌رسد. برای نمونه بزرگسالان (نه ورزشکاران حرفه‌ای) به طور میانگین تنها می‌توانند دو لیتر در ساعت عرق کنند.

از دست دادن عرق اما برای بدن بدون پیامد منفی هم نیست. با برون رفت آب، بدن، سدیم کلرید و دیگر مواد معدنی با ارزش را هم از دست می‌دهد. برای جبران این هدررفت باید به طور منظم نوشید و مواد معدنی را با خوراکی به بدن رساند.

کمبود الکترولیت می‌تواند باعث گرفتگی‌های دردناک عضلانی شود. برای افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که بدنشان به بالارفتن دما عادت دارد، عرق حاوی نمک کمتری است و به این ترتیب عوارض تعرق در گرما برای ساکنین این مناطق هم کمتر است

اما مکانیسم خنک‌کننده بدن تنها تا سقف معینی از رطوبت موجود در هوا عمل می‌کند و اگر رطوبت هوا از این میزان بیشتر شود عرق روی بدن تبخیر نمی‌شود و مثل سدی راه بر برون رفتن گرمای بدن می‌بندد.

گرمازدگی:

اگر مدت زمانی که بدن در معرض آفتاب مستقیم قرار می‌گیرد طولانی شود در صورت نداشتن پوشش سر، شامه (مننژ) و بافت‌های عصبی آسیب می‌بینند. کسی که چنین آسیبی دیده است، دچار سرگیجه، سردرد و حالت تهوع می‌شود.

در بدترین حالت تابش مستقیم و طولانی خورشید به سر می‌تواند باعث بی‌هوشی شود.

بر اثر گرمازدگی نبض و ضربان قلب هم افزایش پیدا می‌کنند.
افزایش تپش قلب اما واکنشی به گشادشدن عروق محیطی هم می‌تواند باشد.
چرا که با انبارشدن خون در رگ‌ها، قلب خون کمتری دریافت می‌کند و برای جبران آن سریع‌تر می‌زند. اگر در این وضعیت تنش  - به دلیل دهیدراسیون یا کم آبی بدن - حالا حجم خون هم کاهش یابد، می‌تواند باعث کاهش به یکباره فشار خون شود. با اخلال در جریان خون مغزی فرد از هوش می‌رود.

اگر ظرفیت سیستم خنک‌کننده درونی بدن پاسخگو نباشد، بدن دچار گرمازدگی می‌شود و درجه حرارات مرکزی تا ۴۰ درجه بالا می‌رود. این افزایش دما می‌تواند به #مغز آسیب برساند.

دو گروه سنی که بیشتر رد معرض خطرات افزایش دما قرار دارند، افراد کهنسال و خردسال هستند.

برای از سر گذراندن روزهایی که دمای هوا به شدت افزایش می‌یابد باید از راه‌های مختلف از جمله موارد زیر به مکانیسم خنک کننده بدن کمک کرد:

پرهیز از در معرض آفتاب و گرمای زیاد قرار گرفتن به سر بردن در محیط‌های خنک خودداری از انجام فعالیت‌های سخت و سنگین بدنی جبران هدر رفت مایعات و الکترولیت بدن و خنک کردن بدن مثلا با دوش آب سرد.

انجمن پزشکی کوهستان ایران

کمیسیون ایمنی اتحادیه جهانی کوهنوردی (UIAA)، با حمایت دیگر کمیسیون‌ها و کارشناسان، به پرسش‌های رایج کوهنوردان درباره ایمنی پاسخ می‌دهد تا این دانش ضروری در دسترس جامعه گسترده‌تری از کوهنوردان قرار گیرد.

در این شماره: آیا کرم ضدآفتاب می‌تواند به تجهیزات کوهنوردی آسیب بزند؟

پاسخ کوتاه: بله، برخی انواع کرم‌های ضدآفتاب ممکن است بر استحکام و دوام تجهیزات شما تاثیر منفی بگذارند.

بر اساس آزمایش‌هایی که توسط کمیسیون ایمنی UIAA و شرکای متخصص آن انجام شده است، بیشتر کرم‌های ضدآفتاب تجاری تاثیر چندانی بر تجهیزات ندارند. با این حال، برخی فرمول‌ها، به ویژه آن‌هایی که حاوی آووبنزون (Avobenzone) و برخی الکل‌ها هستند می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی مقاومت تسمه‌های هارنس و طناب‌ها را کاهش دهند.

در برخی از این آزمایش‌ها مشخص شد که تماس طولانی‌مدت تجهیزات با کرم‌های خاص می‌تواند استحکام شکست را تا ۴۰٪ کاهش دهد.

توصیه‌های کمیسیون ایمنی UIAA:

• کرم ضدآفتاب را پیش از پوشیدن تجهیزات استفاده کنید و اجازه دهید کاملا جذب شود.
• از انتقال بیش از حد کرم از دست به تجهیزات خودداری کنید.
• تجهیزات خود را به‌طور منظم از نظر فرسایش و آلودگی بررسی کنید.

برای مطالعه کامل مقاله به این پیوند مراجعه کنید:
https://www.theuiaa.org/uiaa-safecom-answers-your-questions-suncream-and-climbing-gear/

اگر پرسش ایمنی دارید؟ آن را با SafeCom در میان بگذارید!

انجمن پزشکی کوهستان ایران

کوهنوردی تنها یک ورزش نیست؛ بلکه سفری درونی به سوی شناخت، اراده و خودباوری است. هر صعود، داستانی از چالش‌ها، سختی‌ها و پیروزی‌هایی است که نه تنها توان جسمانی بلکه قدرت ذهنی و اعتماد به نفس فرد را محک می‌زند.

در این مقاله، به نقش کوهنوردی در تقویت اعتماد به نفس و راهکارهایی برای افزایش آن در مسیرهای دشوار خواهیم پرداخت.

ارتباط کوهنوردی با اعتماد به نفس
اعتماد به نفس یعنی باور به توانایی‌های خود در رویارویی با چالش‌ها. کوهنوردی، با شرایط سخت و غیرقابل پیش‌بینی‌ اش، فرد را وادار به تصمیم‌گیری، کنترل ترس، برنامه‌ریزی و حرکت به سوی هدف می‌کند. در این مسیر، هر موفقیت حتی کوچک، به تقویت اعتماد به نفس منجر می‌شود. وقتی کوهنورد قله‌ای را فتح می‌کند، نه فقط به ارتفاعی جدید، بلکه به سطحی تازه از خودباوری و قدرت درونی دست می‌یابد.

عوامل مؤثر در افزایش اعتماد به نفس هنگام کوهنوردی

۱. آمادگی جسمانی و روانی 
   آمادگی جسمانی از طریق تمرینات مستمر و افزایش توان بدنی حاصل می‌شود، اما اعتماد به نفس بیش از هر چیز به آمادگی ذهنی وابسته است. تکنیک‌های تمرکز، مدیتیشن و شبیه‌سازی ذهنی مسیر می‌تواند در کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس موثر باشد.

۲. هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی 
   تعیین اهداف مشخص و دستیابی تدریجی به آن‌ها، حس موفقیت را تقویت می‌کند. هدف‌های کوچک اما پیوسته، کوهنورد را برای رسیدن به هدف‌های بزرگ‌تر آماده می‌سازد.

۳. مدیریت ترس و استرس 
   هر کوهنورد در مواجهه با ارتفاع، شرایط سخت آب‌وهوایی یا مسیرهای خطرناک، ترس را تجربه می‌کند. اما اعتماد به نفس از مقابله با همین ترس‌ها شکل می‌گیرد. تمرین مواجهه با شرایط سخت در محیط‌های کنترل‌شده، می‌تواند فرد را برای موقعیت‌های واقعی آماده کند.

۴. همراهی تیمی و ارتباطات مثبت 
   حضور در گروه‌های کوهنوردی و تعامل با افراد با تجربه، انگیزه و اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد. داشتن مربی یا راهنما، به کوهنورد احساس امنیت و توانمندی بیشتری می‌بخشد.

۵. ارزیابی مستمر پیشرفت‌ها 
   ثبت دستاوردها، بررسی نقاط ضعف و قوت و جشن گرفتن موفقیت‌ها، از عوامل کلیدی در ایجاد اعتماد به نفس است. هر کوهنورد باید مسیر رشد خود را بشناسد و از پیشرفت‌هایش لذت ببرد.

نتیجه‌گیری
کوهنوردی یک تمرین عملی برای خودباوری است. با هر قدمی که به سوی قله برداشته می‌شود، اعتماد به نفس نیز رشد می‌کند. این سفر یادآور آن است که چالش‌ها فرصتی برای رشد هستند و هر ارتفاع جدید، اثباتی از قدرت و توانایی‌های فردی است.

پس، اگر می‌خواهید اعتماد به نفس خود را تقویت کنید، کفش‌های کوهنوردی خود را بپوشید، کوله‌پشتی را بردارید و راهی قله‌ای شوید که نه فقط در طبیعت، بلکه در وجود شما قرار دارد. 

انجمن پزشکی کوهستان ایران